Soğuk Savaş Döneminde Akdeniz Bölgesi’nde ABD ve SSCB Rekabetinin Jeopolitik Analizi
https://doi.org/10.64412/MediTerra.2024.211 PDFSayfa : 33-45
Öz
XIX. yüzyılın sonlarına doğru ilk kez tanımlanan ve dikkatleri üzerine çekmeyi başaran jeopolitik terimi hakkında çeşitli teoriler geliştirilmiştir. Bu teorilerin başında Alfred Thayer Mahan’ın Deniz Hakimiyeti Teorisi ile Sir H. J. Mackinder’in ortaya koyduğu Kara Hakimiyeti Teorisi gelmektedir. Tarihin derinliklerinden itibaren sürekli rekabetin merkezi haline gelmiş olan Akdeniz ve çevresi, Soğuk Savaş döneminde Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği rekabetine sahne olmuştur. Bu rekabette ABD ekonomik gücünün yanında deniz gücünden de faydalanarak çeşitli askeri ve mali ittifaklarla Akdeniz’in jeopolitik potansiyelini değerlendirmeye çalışırken; SSCB ise Batılı güçlerin sömürgeci geçmişlerine karşın bölgede nüfuz elde etme peşinde olmuştur. Bu çalışma içerisinde ABD ve SSCB’nin Akdeniz ve çevresindeki rekabeti, kara ve deniz hakimiyeti jeopolitik teorileri kapsamında ele alınarak incelenmiştir. Çalışma kapsamında Soğuk Savaş dönemi içerisinde Akdeniz’de jeopolitik rekabetlerin hangi askeri ve politik hamlelerle şekillendiği metin analizi ve karşılaştırmalı analiz yöntemi ile irdelenmektedir. Çalışma kapsamında ABD’nin Soğuk Savaş dönemi boyunca ekonomik ve askeri gücü vasıtası ile SSCB’yi geri planda bıraktığı ve Soğuk Savaş’ın galibi unvanını elde ederek Akdeniz’de başat güç konumuna geldiği sonucuna varılmış olup; yapılan çalışmanın jeopolitik çalışmalarındaki literatüre betimleyici bir katkı sunması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Akdeniz, Soğuk Savaş, Jeopolitik, ABD, SSCB.
Abstract
Various theories have been developed about the term geopolitics, which was first defined and attracted attention towards the end of the 19th century. Foremost among these theories are Alfred Thayer Mahan's Sea Power Theory and Sir H. J. Mackinder's Land Power Theory. The Mediterranean and its surrounding areas, which have become a center of continuous competition since the depths of history, witnessed the rivalry between the United States and the Soviet Socialist Republics Union during the Cold War. In this rivalry, the USA, leveraging its economic power along with its naval power, sought to utilize the geopolitical potential of the Mediterranean through various military and financial alliances, while the USSR aimed to gain influence in the region against the colonial past of Western powers. This study examines the rivalry between the USA and the USSR in the Mediterranean and its surroundings within the framework of land and sea power geopolitical theories. Within the scope of this study, the military and political maneuvers that shaped geopolitical rivalries in the Mediterranean during the Cold War are examined through text analysis and comparative analysis methods. The study concludes that throughout the Cold War, the USA, through its economic and military power, overshadowed the USSR and emerged as the dominant power in the Mediterranean, ultimately claiming the title of the victor of the Cold War. This study aims to provide a descriptive contribution to the literature on geopolitical studies
Keywords
Mediterranean, Cold War, Geopolitics, USA, USSR